Pionieren aan het Meer van Malawi

Hoe een zanderige kustlijn in een tropisch bos verandert

Malawi staat bekend om zijn prachtige natuur. Dat geldt zeker ook voor Lake Malawi, zoals het Meer van Malawi lokaal wordt genoemd: een diep, helder meer dat zich van noord naar zuid over honderden kilometers uitstrekt als onderdeel van de Rift Valley in Oost-Afrika. Oorspronkelijk was het land sterk bebost en strekten lage begroeiing zich uit tot aan het Meer. Maar een gestaag groeiende bevolking leidt ook hier op veel plaatsen tot ontbossing, waarbij de zanderige bodem wordt gebruikt voor de teelt van voedselgewassen als maïs en pinda’s.

Dat het ook anders kan, dat laat de familie Le Roux zien. Pierre en Joy le Roux vestigden zich jaren geleden langs het meer en transformeerden het gebied van een zanderige vlakte in een heus tropisch bos. Bij aankomst begonnen zij direct met het planten van bomen, waarbij bewust werd gekozen voor hoge, snelgroeiende soorten die schaduw geven voor lagere soorten. Onder dit geïrrigeerde pioniersbos ontstond geleidelijk aan een grote biodiversiteit aan bomen en struiken. Naast overwegend inheemse soorten vind je er ook teak bomen en specerijen als vanille en peper, soorten die het juist goed doen in een altijd vochtig klimaat.

Een zichtbaar bewijs dat het planten van bomen een gebied weer die veerkracht terugkrijgt die het oorspronkelijk had.

Cacaobomen voor chocoladeproductie

Met die ervaring is Le Roux enkele jaren geleden begonnen met het planten van cacao bomen. In zuidelijk Afrika komen cacaobomen voor in het uiterste noorden van Malawi en in de vochtige regio’s van Tanzania en Mozambique. Met behulp van irrigatie blijken cacaobomen het echter verrassend goed te doen langs Lake Malawi. Bovendien is de wereldprijs van cacao zo sterk gestegen, dat het interessant is om cacaobomen ook buiten de traditionele productieregio’s aan te planten. En zo is Sengi Cocoa Ltd. geboren, het begin van een nieuwe agro-forestry start-up in Malawi.

Cacao is dus het belangrijkste ingrediënt voor het maken van chocolade. Daarom wordt van het begin af samengewerkt met een Zuid-Afrikaans bedrijf, dat de cacao afneemt om er de zogeheten cacaoboter van te maken, de basis voor chocolade. En zo is de keten compleet, afname verzekerd en kunnen ook lokale boeren mee gaan doen.

Maar waar begin je dan? Allereerst is het belangrijk uit te vinden welke rassen het beste doen in deze specifieke omgeving. Om daar achter te komen zijn er proeven opgezet met de volgende rassen: Criollo, Nacional, Amelonado and Trinitario. Stekken van deze soorten zijn opgestuurd door het International Cocoa Quarantine Collection (ICQC), gevestigd in het Verenigd Koninkrijk. Deze stekken zijn weer geënt op lokaal beschikbare onderstammen. Trinitario is voor deze omgeving de meest veelbelovende soort.

Na succesvolle trials zijn de eerste boompjes uitgeplant. Nu willen we verder opschalen door enkele hectares aan te planten die model staan voor een geschikt productiesysteem in Malawi. Lokale boeren kunnen hiervan leren en het ook zelf zo toe te passen. Ook zal het als uitgangsmateriaal worden gebruikt om op grote schaal stekjes te produceren.

Kleine cacaoboeren doen mee in de keten

Intussen zijn we de kleinschalige cacaoboeren in het Noorden van Malawi niet vergeten. Zij kunnen hun cacaobonen leveren aan Sengi Cacao, naast de traditionele markten in Tanzania. Maar het voordeel kan vooral liggen in het planten van nieuwe, productieve rassen, waarmee een structureel hogere opbrengst kan worden gekregen. Introductie van nieuwe gewassen, training, organisatie en logistiek – dat alles dient vanaf het begin te worden opgebouwd. Inmiddels zijn we daarover in contact met andere organisaties die hierin een rol kunnen spelen. Wordt dus vervolgd! Meer eerst: cacaobomen planten! Help jij mee?